خانه نهنگی

خانه نهنگی در هسته اولیه محله تودشکچویه شهر تودشک از توابع بخش کوهپایه واقع شده است. خانه نهنگی با مساحت چهار هزار و ۲۵۰ متر مربع و به گفته مالکان بنا در حدود یکصد و یک سال پیش، حدود سال های ۱۲۸۳ ه.ش از خشت و گل و به سبک قاجاریه بنا شده، اما تاریخ صدور سند آن به مهر ماه ۱۳۱۰ ه.ش می‌رسد. این خانه تا اواخر سال ۱۳۴۲ ه.ش به صورت کامل مورد استفاده مالکان بوده و پس از آن با مهاجرت ساکنان، دوران رکود بنا آغاز شده است. در سال‌های ۱۳۷۰ و ۱۳۷۳ ه.ش نیز قسمت‌هایی از این خانه توسط مالکان مرمت و نگهداری شده و در سال ۱۳۸۴ به شماره ۱۲ هزار و ۳۱۳ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

 

 

خانه مذکور مانند اکثر خانه های سنتی ایران درون گرا و دارای حیاط مرکزی بوده که چهار طرف آنرا اتاقهای ۵ دری ،سه دری و دودری  تودرتو احاطه کرده است . لازم به ذکر است که دربهای اتاق های این خانه همه از چوب ساخته شده اند و در زمان ساخت خانه به وسیله چهار پایان اهلی از شهرستان  نطنز آورده شده اند سقف اتاق های این خانه نیز تحت تاثیر شرایط اقلیمی یعنی کویری بودن آن با پوشش کاهگلی و سبک گنبدی ساخته شده است . که این پدیده  از تابیدن یکنواخت مستقیم آفتاب جلوگیری کرده وهوا را معتدل می کند .  همانگونه که ذکر شد این خانه دارای یک بهار بند می باشد که از آن به عنوان  استراحتگاه چهار پایان وکارهای متفرقه استفاده می شده است . در بهار بند  غیر از اتاق ها و راهروهایی که از حیاط خانه راه دارند سه اتاق  ،انباری،کاهدان و محل نگهداری چهار پایان ،موجود می باشد .دو برج دیدبانی  موجود در دو طرف بهار بند علاوه بر اینکه بیانگر عظمت این خانه می باشد در  قدیم الایام نیز برای حفظ وحراست اموال ومقابله باسارقان از آن استفاده می  شده است . کل این ساختمان ((با در نظر گرفتن بهار بند))کشیدگی شمالی، جنوبی دارد ودر چهار طرف به گذر های عبوری محصور میشود که در ضلع جنوب وشرق درب  های وروری امکان تردد ساکنین را فراهم می آورد .

درب جنوبی ،درب اصلی و درب شرقی جهت ورود به بهار بند می باشد . دربهای ورودی  مذکور دارای دو لنگه از جنس چوب می باشند که کوبه های چکشی و حلقوی برای  مراجعین مرد و زن در این لنگه درب ها تعبیه شده اند . بعد از ورودی اصلی  خانه فضای هشتی پیش روی شماست ((هشتی محوطه ای هشت ضلعی است که پس از درب اصلی اکثر خانه های  قدیمی قرار گرفته که عموما سکوهایی برای نشستن در آن طراحی شده است ودرواقع نوعی اتاق انتظار محسوب می شود .)) بعد از فضای هشتی به واسطه یک دالان به حیاط مرکزی خانه هدایت خواهید شد.  دالان نیز برای رعایت حریم خصوصی خانه بوده تا عابر نتواند سریعا فعالیت های  جاری در حیاط را متوجه شود . دراین دالان راه پله پشت بام نیز قرار دارد .  در جبهه غربی حیاط یک ایوان بزرگ که در آن یک پنج دری و دو سه دری مرتبط  بایکدیگر وجود دارد قرارگرفته است در این ایوان طاقچه های دوره قاجاریه نیز به طور ساده آراسته شده اند .در جبهه شرقی حیاط نیز یک اتاق دو دری و دو  اتاق سه دری به همراه ایوان و راهروهای ارتباطی فضای یکپارچه ای ایجاد کرده اند . دالان باریکی که دراین جبهه قراردارد درانتها به یکسرویس بهداشتی  منتهی می شود . در دو گوشه جنوب غربی و شرقی فضا های بزرگی با عملکرد انبار و در گوشه شمال غربی مطبخ همراه با چند اتاق به عنوان انبارمواد غذایی که  با یک درب به بهار بند نیز مرتبط بوده ،تمام نیاز فضائی ساکنین رابر آورده  می کرده است

این خانه دارای یک آب انبار می باشد که راه دسترسی به آن در  جبهه شمالی حیاط خانه توسط ۷ پله در نظر گرفته شده است مخزن این آب انبار  در زیر اتاق شاه نشین درهمین جبهه می باشد . در اینجا بادگیر ، تنها نماد آفرینش مردمان کویر علاوه بر جلوه هنر معماری سنتی ،به باد خوش آمد گفته و با هدایت آن به سمت مخزن آب انبار  موجب خنک شدن آب آن می گردد .

ضمنا آب این آب انبار بوسیله تانکر از چشمه های روستا های اطراف تامین می شود .  نمای کلی حیاط خانه با کاهگل شمشه گیری شده وازاره های آن با آجر تزیین  شده اند در وسط حیاط نیز یک باغچه بزرگ با درختان پسته و انگور فضای  دلپذیری را ایجاد نموده اند اگر چه  حیاط این خانه از نظر هندسی مرکز خانه نمی باشد اما از نظر زندگی و انجام  فعالیت هاوایجاد ارتباط بین قسمتهای مختلف خانه و سایر مسائل مرکز خانه  محسوب می شود . این خانه دارای دو حوض آب می باشد که یکی در قسمت شمال غربی  حیاط خانه ودیگری در قسمت بهار بند وجود دارد.

منبع: تودشکچویه

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

Top