شهر تودِشک یکی از شهرهای استان اصفهان واقع در مرکز جغرافیایی ایران است. شهر تودشک در شرق بخش کوهپایه شهرستان اصفهان قرار دارد. این شهر در سال ۱۳۸۶ جمعیتی برابر با ۴۲۰۰ نفر داشتهاست.شهرداری این شهر در سال ۱۳۸۰ خورشیدی تشکیل شد.
گویش محلی
علاوه بر زبان فارسی با لهجه یزدی، بسیاری از مردم محلی به گویش نایینی و تودشکی هم صحبت میکنند که گویشهایی هستند از گویشهای مرتبط با زبانهای ایرانی مرکزی.
تاریخچه
نقاط تودشک و تودشکچویه ظاهراً از پیشینه تاریخی یکسانی برخوردار میباشند و به علت قرارگیری در کنار همدیگر داری هماهنگی فرهنگ و آداب و رسوم میباشند.لغت تودشک (Toudeshk) از کلمه تودشتک (Toudeshtak) بوده به این مفهوم که به لحاظ وجود ارتفاعات اطراف این نقطه فضای بازی جهت کشاورزی به وجود آمده و تقریباً نسبت به اطراف حالت دشت داشتهاست و به مرور زمان به تودشک تغییر نام یافتهاست تودشکچویه به معنای تودشک کوچک میباشد. البته در نگارش Toodeshk و Tudeshk هم نوشته میشود اما نگارش صحیح Toudeshkاست و همخوانی با تلفظ صحیح آن بیشتری به لهجه محلی تودشکی دارد. در خصوص وجه تسمیه نقطه صادق آباد، بانی و شکل دهنده آن دارای اهمیت است و در زمینه نقاط مزرعه کهنه و نو شکل گیری تمدن و تقدم و تاخر آنها قابل توجهاست و وجه تسمیه رجان مشخص نیست. منشا پیدایش نقاط تودشک و تودشکچویه کاملاً مشخص نیست ولی سابقه نقاط مذبور بسیار طولانی است به نحوی که برخی این سابقه را به زمان قبل از میلاد نیز میرسانند. این پیشینه را با بررسی گویش و ساختار معماری منطقه و همچنین نوع کشاورزی و زندگی مردم این منطقه بوضوح مشخص میباشد. همچنین در اطراف این منطقه مدارکی مبنی بر ارتباط قوی مردم این منطقه با کرمان، شیراز، نایین، یزد، زابل دارد.
بدنبال شکل گیری نقاط تودشک و تودشکچو مزارع صادق آباد، مزرعه نو و کهنه و رجان به عنوان مراکز فعالیت کشاورزی شکل پذیرفتهاند روند توسعه نقاط تودشک و تودشکچویه به صورتی است که دو بخش قدیمی و جدید در آن وجود دارد، بخش قدیمی بافت با سابقهای را تشکیل میدهد و بافت جدیدی سابقه کمتری دارد. در هر دونقطه تودشک و تودشکچو بافت جدید شامل محلههایی است که عمدتاً در سالهای پس از انقلاب شکل گرفتهاست از این محلههای میتوان از محله نوبنیاد جنوب غربی تودشک و محله نوبنیاد شمال غربی تودشکچویه نام برد. سایر نقاط تودشک به علت توسعه کم کالبدی و فیزیکی از تقسیم بندی قابل توجهی برخوردار نیستند. وجود اراضی بایر در جنوب غربی تودشک و نیز در شمال غربی تودشکچویه جهت توسعه مناسب را برای نقاط مناسب را برای نقاط مذبور زمینه سازی نمودهاست. به نحوی که شکل گیری محله نوبنیاد در جنوب غربی تودشک و واگداری قطعات زیادی از پلاکهای مسکونی به متقاضیان و شکل گیری برخی از آنها به خوبی توسعه فیزیکی تودشک را به سمت جنوب غربی نشان میدهد. همچنین شکل گیری واحدهای خدماتی و منازل مسکونی با تصرف اراضی بایر شمال شرقی تودشکچو و تشکیل محله نوبنیاد زمینه سازیهای توسعه کالبدی آن را به سمت شمال شرقی کاملاً روشن میدارد.
موقعیت جغرافیایی
شهرتودشک در بخش کوهپایه از شهرستان اصفهان ودر فاصله ۹۰ کیلومتری شرق مرکز استان قرار دارد. این شهر در سال ۱۳۸۰ از تلفیق نقاط تودشک، تودشکچوئیه، صادق آباد، رجان، مزرعه نو و مزرعه کهنه و دهکدههای کوچکتر در منطقه (قندی، انگرود، انجیران و لاگزی) شکل پذیرفت. دو نقطه تودشک و تودشکچوئیه در امتداد محور ارتباطی اصفهان – نائین قرار دارد وسایر نقاط سکونتگاهی در جنوب محور ارتباطی با فاصله ۵۰۰ تا یک کیلومتر نسبت به همدیگر استقرار دارند. تودشک در سمت شرقی بخش کوهپایه قرار گرفتهاست از طرف شمال به شهرستان اردستان، از شرق به شهرستان نائین و استان یزد، از جنوب به بخشهای جلگه و بن رود و به دهستان جبل بخش کوهپایه محدود میشود. این محدوده در عرض جغرافیایی ۳۲ درجه و ۲۳ دقیقه و ۳۲ درجه و ۴۹ دقیقه و طول جغرافیایی ۵۲درجه و ۳۱ دقیقه تا ۵۲ درجه طول شرقی قرار گرفتهاست. ارتفاع از سطح دریا در سمت جنوبی ۱۰۸۰متر و در قسمت شمالی ۲۴۰۰ متر میباشد که با شیبی ملایم به سمت جنوب (زاینده رود سرازیر میشود. مرکز دهستان شهر تودشک میباشد که در ۲۰ کیلومتری شهر کوهپایه در موقعیت ۳۲ درجه و ۴۲ دقیقه عرض شمالی و ۵۲ درجه و ۴۰ دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ در کنار جاده ترانزیت اصفهان، به پنج استان جنوب و جنوب شرقی کشور قرار دارد. بر این اساس بطور مستند میتوان گفت از لحاظ موقعیت جغرافیایی شهر تودشک در مرکزی ترین نقطه کشور ایران قرار گرفته است.
آب و هوا
این منطقه دارای آب و هوایی نیمه صحرایی است بر اساس آمار منتشر شده از ایستگاه هواشناسی شهر ورزنه در بین سالهای ۱۳۶۹-۱۳۶۰ میانگین حداکثر دما ۳۷ درجه سانتیگراد بالای صفر و میانگین حداقل دما ۶/۵ درجه سانتیگراد زیر صفر میباشد. میانگین حداقل دما ۷/۶ درجه سانتیگراد و میانگین حداکثر دمای سالیانه ۶/۲۴ درجه است. میزان بارندگی: متوسط میزان بارندگی ۵/۶۸ میلیمتر است که حداثر آن در ماه دسامبر برابر با ۵/۱۳ میلیمتر میباشد و ماههای ژوئن و ژوئیه و اوت ماههای بدون بارندگی و خشک محسوب میشوند. تعداد روزهای بارانی کمتر از ۱ میلیمتر در روز به تفکیک فصول مختلف سال عبارتاند از: زمستان ۶ روز / بهار ۶ روز /تابستان صفر / پاییز ۲ روز. تعداد روزهای بارانی بیشتر از ۱۰ میلیمتر در زمستان ۲ روز، بهار ۱ روز، تابستان صفر و پائیز ۱ روز است که مجموعا ۴ روز میباشد. نم نسبی: متوسط سالانه نم نسبی ۷/۳۳ درصد، متوسط حداقل در ماه ژوئن برابر با ۸/۲۰ درصد و حداکثر در ماه ژوئیه (دیماه) برابر با ۸/۵۵ درصد میباشد. باد: باد غالب منطقه بادهای غربی است که در تابستان جهت شرقی و آرام پیدا میکند. و بدون تأثیر در منطقه نمیباشد. یخبندان: تعداد روزهای یخبندان برابر با ۱۱۱ روز، در ماه دسامبر ۵/۲۸ و ۵ ماه سال را شامل میشود.
راههای ارتباطی
مهمترین محور ارتباطی که با عنوان ریسمانی تمام سکونت گاه هارا به همدیگر پیوند میدهد محور ارتباطی اصفهان – نائین است. این محور از مرکز منطقه گذشته و سکونتگاههای شمالی و جنوبی را به همدیگر ارتباط میدهد. جاده جشوقان که از سمت جنوب و در کنار شهر تودشک به محور ارتباطی وصل میشود دومین محور ارتباطی است. طول این محور از شهر تودشک به سمت جنوب تا جشوقان ۷ کیلومتر است. نکتهای تاریخی و قابل توجه در مورد این جاده این است که بخشهایی از این محور دوم در امتداد نخستین راه ماشین رو اصلی بین تهران-بندر عباس ساخته شدهاست. جاده جندابه به شهر تودشک نیز به عنوان یک محور ارتباطی دیگری است که سکونتگاههای روستایی دولت آباد، عشق آباد، برز آباد، خیر آباد، جندابه، جلال آباد، دستگرد، کی و باقر آباد را به شهر تودشک ارتباط میدهد. طول این محور از آخرین روستایی که در حوزه نفوذ تودشک میباشد تا شهر حدود ۱۰ کیلومتر است. این محور در ادامه مسیر خود به جادههای فرعی روستایی و مسیرهای جیپ رو ختم میشود. محور فرعی دیگری در شمال شهر تودشک وجود دارد که سکونتگاههای روستایی دستگر د، وج، بادافشان و حسن آباد را به محور ارتباطی اصلی یعنی جاده اصفهان – نائین ارتباط میدهد، این محور در کنار روستای یزد آباد به جاده میپیوندد. سایر آبادیها و سکونتگاههای پیرامونی از طریق محورهای ارتباطی خاکی که محور ارتباطی اصلی و شهر ارتباط مییابند.
مردم شناسی
شهر تودشک با جمعیت ۲۰۶۲ نفر (برآورد ۱۳۸۳خ.) در شرق بخش کوهپایه شهرستان اصفهان قرار دارد. از لحاظ جمعیتی در اکثر نقاط دنیا پراکنده شدهاند و به مشاغل گوناگون اشتغال دارند. اغلب مردم محلی به مشاغل خدماتی، کشاورزی، قالیبافی اشتغال دارند. از نقوش مورد استفاده در قالیبافی سبک نایین، اصفهان، کاشان و تبریز با مواد و الیاف مرغوب از جنس ابریشم میباشد. آثار بی نظیری از سالهای دور توسظ هنرمندان این شهر خلق شده و در حال حاظر در موزههای مهم دینا از این آثار نفیس نگهداری میشود. مهاجرین در مراکز مختلف مشغول به تحصیل یا فعالیت در امور اقتصادی، علمی و سیاست میباشند.از فامیلهای اصیل تودشک میتوان به تودشکی،اعتمادی تودشکی، حسینی تودشکی، محمدی تودشکی، کنعانی تودشکی، عباسی تودشکی، حمامی تودشکی، قاسمی تودشکی، قاسمی تودشکچو، فیروزی تودشکی، حیدری تودشکی، مردانیان تودشکی و عمو حیدری نام برد. همچنین اقوام سلطانی، مصطوفی، علویپور رفسنجانی، قاسم زاده، العکراوی، باقری، قاسمی زاده و… بتدریج از دوران حکومت صفویان در زمان پایتختی اصفهان بین سالهای ۸۸۰ تا ۱۱۱۱ خورشیدی تا کنون به این شهر مهاجرت نموده و این منطقه خوش آب و هوا را برای سکونت انتخاب نمودهاند. همچنین در دوره اشغال ایران پس از وقوع جنگ جهانی اول در نیمه اول صفر ۱۳۳۳ قمری تعدادی از تجار و بازرگانان برای حفظ مال و ناموس خود از چنگ دولتهای انگلیس و روسیه و در امان ماندن از خطر تجاوز شهر تودشک را که تنها منطقه داری ثبات در این دوره تاریخی بود برای سکونت انتخاب نمودند. سابقه سکونت این نقاط به دوران قبل از اسلام میرسد.
جمعیت
شهر تودشک در سال ۱۳۷۵، ۳۷۲۳ نفر در قالب ۸۹۳ خانوار بودهاست که در سال ۱۳۸۱ این جمعیت به ۴۱۲۴ نفر در قالب۱۰۳۱ خانوار رسیدهاست. در سالهای دور تا چند سال گذشته دین این منطقه زردتشتی و یهودی (کلیمی) بوده که حدود قرن ششم هجری قمری اسلام با مهاجرت اقوام مختلف و داد و ستد و ازدواج با مردم نواحی تودشک به تدریج وارد این منطقه شدهاست. اکنون دین اکثریت مردم اسلام است و تعداد انگشت شمار از شاخههای انحرافی از شیعه نیز در این شهر زندگی میکنند. شهر تودشک با تقدیم ۴۰ شهید و تعدادی جانباز و برخوردار از مراکز فرهنگی تربیتی جایگاه ویژهای را در منطقه به لحاظ مذهبی فرهنگی داشته و زبان مردم فارسی با گویش نائینی است که ریشه زردتشتی (زبان اوستا) داشته و با گویش معمول فارسی تا حدودی متفاوت است. جمعیت بررسی جمعیت نقاط سکونتگاهی منطقه از سال ۱۳۳۵ الی ۱۳۷۵ بر اساس آمارهای رسمی مد نظر قرار گرفتهاست. در دهستان شصت نقطه سکونتگاهی قرار دارد که در یک جمع بندی ویژگی جمعیتی آنها در دهستان به صورت جدول زیر مورد بررسی قرار گرفتهاست. سال ۱۳۳۵ – ۴۶۴۶ نفر، سال ۱۳۴۵-۵۷۲۳ نفر، سال ۱۳۵۵ – ۵۹۴۵ نفر، سال ۱۳۶۵ – ۷۴۲۶ نفر، سال ۱۳۷۵ – ۹۱۴۹ نفر روند تحولات جمعیت نقاط سکونتگاهی دهستان تودشک نشان میدهد که ظریب ماندگار جمعیت در کلیه دورههای مورد بررسی بالاتراز ۱۰۰ نفر بودهاست به نحوی که این روند برای دهه ۴۵ -۱۳۳۵، ۱۲۳ درصد، دهه ۵۵-۱۳۴۵، ۱۰۳ درصد، دهه ۶۵-۱۳۵۵، ۱۲۵ درصد و دهه ۷۵-۱۳۶۵ برابر با ۱۲۳ درصد بودهاست. بالا بودن ضریب ماندگاری جمعیت در دهستان نشان میدهد که اولا جمعیت دوره قبلی سرشماری شده در دهستان باقیمانده و ثانیا جمعیت مازاد دورههای بعدی نیز تا حدودی تثبیت شدهاست. که میزان ظرفیت تثبیت جمعیت با عنایت به بالاتر بودن ضریب، نسبت به عدد ۱۰۰ قابل تحلیل است.
شهرداری
به استناد تصویب نامه شماره ۱۴۹۲ / ت ۲۴۱۵۹ / ک مورخ ۲۳/۳ /۸۰ هیئت محترم وزیران شهرداری تودشک تاسیس ودر تاریخ ۱/۷ /۸۰ رسماً افتتاح و شروع به کار نمود. احداث ساختمان جدید شهرداری بر فراز تپه مجاور جاده اصلی اصفهان- نائین فی ما بین دو محله تودشک و تودشکچوئیه در سال ۱۳۸۰ آغاز و در مرداد ماه ۸۳ به بهره برداری رسید. شهرداری تودشک دارای سازمان تفصیلی اداری شا مل یازده پست سازمانی مصوب میباشد.
مشاهیر
مشاهیر شهر تودشک و حومه عبارتاند از: پروفسور حسین تودشکی (محقق در آلمان) دکتر حسن حسینی تودشکی (جراح فک و صورت معروف ایران و جهان) دکتر علی حسینی تودشکی (متخصص جراحی مغز و اعصاب) مصطفی عمو حیدری (مهندس الکترونیک و کامپیوتر، ژورنالیست) حسن سلطانی تودشکی (مدیر فیلمبرداری و بازیگر) علی محمدی تودشکی (سیاسی) حجت الاسلام والمسلمین مجتبی باقری تودشکی رضا شمس پیرزاده(از مزرعه کهنه) دکتر محمد باقر قاسم زاده (از شهرستان تودشکچویه) دکتر روزبه شمس پیرزاده(از مزرعه کهنه)
نظریکی از همکاران جنوبیم جالب توجه است.کلمه تودشک از توت خشکه می اید که هم دران منطقه فراوان است وهم از لحاظ لغوی شبیه اند.تیوشک وتویوشک.اگرفرهنگ لغات تودشکی سراغ دارید معرفی کنید
عالییییییییییییییییییییییییییییییییییی
تودشک یعنی اتشکده
تودشک یعنی شروع دشت وکشتزار
خدا رحمت کند دوست عزیزم آقای مهندس اکبر اعتمادی تودشکی را که در راه ماموریت به یکی از دکلهای حفاری نفت مناطق نفتخیز جنوب در خوزستان در اثر تصادف درگذشت و خاطره صفا و صمیمیتش برای همیشه در یاد دوستان باقیست